O Mosteiro de San Paio de Antealtares é coñecido, sobre todo, pola muralla que pecha a Praza da Quintana, fronte á Porta Santa . O rei Afonso II fundou este templo no ano 830 con doce monxes beneditinos, para que coidan e adorasen a tumba do Apóstolo Santiago , poucos anos despois do seu descubrimento.
A institución funcionou como mosteiro masculino ata o ano 1499 . A partir dese momento foi ocupado por monxas beneditinas de clausura, característica que mantén na actualidade.
Non obstante, o edificio foi totalmente derrubado e reconstruído nos séculos XVII e XVIII . Daquela, o templo viviu tempos de gran esplendor como o mosteiro benedictino feminino máis importante de Galicia .
Como noutros casos na cidade, o proxecto contou coa implicación de diversos arquitectos e artistas . Fernández Lechuga deseñou o peche da Quintana e Velasco Agüero construíu os outros tres lenzos do claustro e da fachada de entrada, cun portal enmarcado por catro columnas dóricas.
Fernando de Casas e Novoa ampliou o edificio ata a ‘Porta dos Carros’, que foi rematada por Lucas Ferro Caaveiro e tamén coñecida como ‘Porta da Borriquita’. Este feito débese á súa decoración cun relevo de Francisco de Lens da ‘Fuída a Exipto’ da Sagrada Familia.
A igrexa, proxectada por Frei Gabriel de Casa , ten cachotaría de granito e cubertas a dúas augas de tella, con planta de cruz grega que se prolonga para albergar o coro. A fachada, de simple corte, está presidida pola figura decapitada de San Pelayo mártir. No interior destaca o retablo do altar maior, que se atribúe a Castro Canseco.
Destaca tamén polo retablo do altar maior que se atopa no seu interior. A través del pódese acceder ao Museo de Arte Sacra , que conserva o primitivo altar que acompañou o sarcófago apostólico e que foi cedido por Xelmírez a este convento.
O recinto expositivo está aberto ás visitas de luns a sábado, de 10:30 a 13:30 e de 16:00 a 19:00 horas, así como o domingo de 16:00 a 19:00 horas. O templo é un lugar de culto habitual, mentres que o torno e a venda de doces son de 9:00 a 14:00 horas e de 15:00 a 18:30 horas.
